Surge Koruma Cihazları (SPD'ler), elektriksel ani dalgalanmalara (transient) veya gerilim artışlarına karşı ekipmanı korumak amacıyla kurulur.
Bu dalgalanmalar genellikle çalışma geriliminden çok daha yüksek ve çok kısa sürelidir (birkaç mikrosaniye gibi) ve “spike” (ani yükselme) olarak da adlandırılır.
Kaynaklar - Harici: Yıldırım düşmesi (doğrudan veya dolaylı), enerji şirketi anahtarlama operasyonları,
komşu iş yerleri vs.
- Dahili: Motorlar, floresan aydınlatmalar, temas arkı, statik elektrik gibi makinelerden
kaynaklanan iç olaylar.
Bu ani gerilimler, elektronik cihazlarda arızalara, RCD’lerin erken tetiklenmesine, kontakların aşınmasına ve aydınlatmaların zarar görmesine neden olabilir.
Surge Koruma Cihazları (SPD)
SPD’ler, önceden tanımlanmış bir eşik değer aşıldığında devreye girerek devredeki maksimum
voltajı güvenli seviyede sınırlandırmak için tasarlanmıştır.
RCD, MCB gibi aşırı akım koruyuculardan farklı olarak, SPD’ler ani gerilim artışlarına anında
tepki verir.
Surge Koruma Seviyeleri:
Tip | Yerleştirildiği Yer
Tip 1 | Bina ana giriş hattı
Tip 2 | Elektrik dağıtım panoları
Tip 3 | Cihaza yakın (kablo, priz, uzatma kablosu vb.)
Tip 3 SPD'ler, taşınabilir cihaz testi açısından önemlidir çünkü 500V izolasyon testi sırasında devreye girip hatalı sonuç verebilirler.
En Yaygın SPD Tipleri:
- Metal Oksit Varistör (MOV)
- Gaz Boşaltım Tüpleri
Bu elemanlar: Faz-Nötr (L-N), Faz-Toprak (L-E), Nötr-Toprak (N-E) arasına yerleştirilir ve yalnızca aşırı gerilim anında iletken hale gelirler.
SPD’li Ekipmanların Testi:
İzolasyon testinde genellikle 500V uygulanır.
Bu durumda SPD'ler iletime geçer, toprağa kaçak akım gönderir ve sonuç olarak düşük
izolasyon direnci değeri (~0.2 MΩ) okunur.
Ancak bu SPD’ye zarar vermez çünkü test akımı sınırlıdır (1–2 mA arası).
Eğer test voltajı 250V seçilirse, SPD’ler devreye girmez ve cihaz açık devre gibi davranır, sonuç
>99 MΩ olarak çıkar.
Not:
Cihazınızda 250V izolasyon testi seçeneği yoksa, düşük değer SPD yüzünden mi yoksa arıza nedeniyle mi, ayırt edemezsiniz.
SPD’li Cihazlar Nasıl Tanınır?
Kaliteli SPD içeren ürünlerde genellikle aşağıdaki gibi bilgiler bulunur:
- Type 3 = SPD türü
- Voc = Açık devre darbe test voltajı (genelde 4kV)
- Vp = Gerilim koruma seviyesi (genelde 1kV)
- Vc = Maksimum sürekli voltaj (cihazın çalışabileceği azami gerilim)
🔍 SPD korumalı cihazlarda güvenli test için önerilen Megger test cihazları: https://www.yildirimelektronik.com/urun-detay/5869/pat-serisi-tasinabilir-uygulama-test-cihazi